پایان نامه جنبه ها و شاخص های ارتقای سازمان بر اساس کارت امتیاز متوازن در شرکت نفت

چکیده

کارت امتیاز متوازن چارچوبی است برای تشریح فعالیتهای یک سازمان از چهار جنبه مختلف که این کار از طریق تعدادی شاخص صورت می گیرد، هدف اصلی در این تحقیق، بررسی وضعیت شاخصها و جنبه های کارت امتیاز متوازن در شرکت نفت پاسارگاد می باشد، تحقیق حاضر از دو سوال تشکیل شده است.

1-وضعیت شاخصها در هر جنبه چگونه است؟

2-کدام یک از جنبه مطرح در کارت امتیاز متوازن در شرکت نفت پاسارگاد وضعیت مناسبی دارد؟

برای جمع آوری اطلاعات در جنبه مشتریان از پرسشنامه و در جنبه های دیگر (مالی، فرآیندهای داخلی، رشد و توسعه) از اسناد و مدارک موجود در شرکت استفاده شده است پس از بررسی های لازم و توزیع و جمع آوری پرسشنامه و تجزیه و تحلیل نتایج به کمک نرم افزار آماری SPSS از روش آمار توصیفی برای جنبه مشتریان، برای سه جنبه دیگر از روش محاسبات جداول طبق فرایند BSC استفاده شده است طبق نتایج حاصله وضعیت شاخصها و جنبه ها به ترتیب ذیل می باشد.

1-مالی

2- فرآیندهای داخلی

3- مشتریان

4- رشد و توسعه

مقدمه

با توجه به محیط پویایی که اکنون بر صنعت و سازمانها در جهان حاکم است تغییر سریع شرایط محیطی، سازمانها و حتی دولتها و کشورها را برای بقا و توسعه به چالش می کشد و در این میان راهکارهای زیادی وجود دارد که می توان با استفاده از آنها به یک روش مدرن و اجرایی جهت مدیریت عملکرد دست یافت.

بر این اساس روش کارت امتیازی متوازن مطرح گردیده است که جهت تبدیل استراتژی به عمل می باشد، به عبارتی دیگر روش مذبور تکنیکی جهت عملیاتی ساختن آرمان، ماموریت و استراتژیهای سازمان ها بوده، چشم انداز آینده شرکت حوزه اصلی بررسی های روش کارت امتیاز متوازن می باشد.

کارت امتیاز متوازن صرفاً نقش کنترلی نداشته است بلکه با تاکید بر چهار رکن اصلی که در اکثر سازمانها جزء پایه های ساختار سازمانی می باشد روشی را تدوین نموده است که در نهایت با شاخص گذاری و اندازه گیری آنها می توان نبض یک سازمان را بدست آورد و تمهیدات لازم را اندیشید.

بیان مسئله

با عنایت به این واقعیت که سرعت رشد علوم و فناوری در دهه های اخیر سرعت چشم گیری پیدا کرده است و محیط پیرامون ما دائماً در حال تغییر بوده و ناگزیر سازمانها و واحدهای صنعتی باید خود را با تغییرات پیرامون تطبیق داده تا بتوانند بقا و توسعه خود را تضمین کنند، بی گمان هر سازمان یا واحد صنعتی بنابر بضاعت و جایگاهی که دارد سیاستی فراخور را بر می گزیند و سیستمی را جهت تحلیل و برنامه ریزی برای تحقق آینده مطلوب خود انتخاب خواهد کرد در این راستا می توان به سیستم کارت امتیازی متوازن اشاره نمود، در سال 1992 توسط آقایان کاپلان، نورتن تدوین و منتشر شد، اشاره کرد که با گذشت زمان این سیستم تکامل یافت و اکنون به عنوان یک ابزار قدرتمند در دست مهندسان سیستم قرار دارد.

سیستم کارت امتیاز متوازن بر چهار رکن اساسی که در اکثر سازمانها وجود دارد پایه گذاری شده است، به عبارت دیگر بقا و توسعه یک سازمان را در تحلیل و برنامه ریزی بر روی این چهار رکن پایه گذاری شده است.

1- دیدگاه مالی : در این دیدگاه راهکارهایی جهت افزایش سودآوری و کاهش هزینه تولید شده محصول تاکید می شود و همچنین رضایت و سودآوری سهامداران و ذینفعان نیز در دستور کار قرار می گیرد.

2- دیدگاه مشتری : در این دیدگاه در پی راهبردی است جهت افزایش تعداد مشتریان و همچنین در افزایش رضایت مشتریان به طوری که سازمان بتواند حداکثر سهم خود را از بازار برداشت کند.

3 - دیدگاه فرایند داخلی : این جنبه به شناسایی و پایش فرایندهای داخلی سازمان می پردازد به طوری که تمام فرایندهای اداری، تولیدی و خدماتی آنالیز شده و بهترین روش را که منجر به افزایش رضایت عمومی انتخاب می گردد.

4 - دیدگاه رشد و توسعه : در این دید توجه ویژه ای به مهارتها و دانش فنی منابع انسانی خواهد شد، به طوری که با تجهیز نیروی انسانی به دانش فنی روز و تجهیزات نوین درصد تحقق جنبه های دیگر تسهیل خواهد شد.

پس از طرح این چهار دیدگاه مسیر حرکت در یک سازمان مشخص است، اما برای اندازه گیری مسیر پیموده شده، نیاز به شاخصهایی است، با استفاده از آن بتوان تغییرات را اندازه گیری کرد. در جنبه مالی می توان افزایش سود خالص را در سال به عنوان شاخص، در نظر گرفت و با اندازه گیری آن می توان درصد پیشرفت برنامه های واحد مالی را اندازه گیری نمود.

در دیدگاه مشتریان می توان رضایت مشتریان را به عنوان شاخص، اندازه گیری نمود، افزایش تعداد مشتریان و مقدار خرید آنها در سال می تواند درصد پیشرفت برنامه ها در امور مشتریان را به ما نشان دهد.

در قسمت فرآیندهای داخلی می توان در هر قسمت که تغییراتی صورت می گیرد، با اندازه گیری شاخص مربوطه مقدار آن را اندازه گیری کرد. از جمله کاهش زمان بارگیری قیر با استفاده از حمل و نقل ریلی که همگی قابل اندازه گیری هستند.

درآخرین مورد یعنی رشد و توسعه، تولید و فروش دو میلیون قیر به کشورهای آسیایی و کسب دانش و تجربه روز را به عنوان شاخص اندازه گیری در نظر گرفت. با اندازه گیری شاخصها درصد پیشرفت برنامه واحد رشد و توسعه اندازه گیری می گردد.

پژوهشگر بر این باوراست، که مدل ارزیابی متوازن تکنیکی جهت تبدیل استراتژی به عمل می باشد،کارت امتیازی متوازن صرفاً نقش کنترلی نداشته است و معیارهای آن برای توصیف عملکرد گذشته بکار نمی رود بلکه این معیارها ابزاری جهت تبین استراتژی سازمان می باشد،که با هماهنگی فعالیتها در سطوح مختلف سازمان امکان دستیابی به اهداف سازمانی را میسر می سازد. مسائلی که پژوهشگر را برآن داشته که تحقیق حاضررا در این شرکت انجام دهد، ارزیابی جنبه ها و شاخصهای کارت امتیاز متوازن، که براساس استراتژی شرکت نفت پاسارگاد تدوین شده،که در شکل1-1 از مدل اجرایی کارت امتیاز متوازن نشان داده شده است...

کارت امتیازی متوازن

در اوائل دهه 1990 رابرت کاپلان استاد دانشگاه بازرگانی دانشگاه هاروارد به اتفاق دیود نورتون که در آن زمان مدیر یک شرکت تحقیقاتی وابسته به موسسه مشاوره ای kpmc بود طرح تحقیقاتی را به منظور بررسی علل توفیق دوازده شرکت آمریکایی و مطالعه روشهای عملکرد در این شرکتها را آغاز کردند.

کاپلان و نورتن اساتید دانشگاه هاروارد ابداع کننده روش کارت امتیازی متوازن بودند و اولین کتاب آنها تحت عنوان Balaned score card درسال 1996 به چاپ رسید و کارت امتیاز متوازن را به عنوان سیستم اندازه گیری عملکرد معرفی کردند.کارت امتیاز متوازن یک روش اندازه گیری عملکرد سازمان است که در آن استراتژی تدوین گردیده و برنامه عملیاتی رادر کلیه سطوح سازمان منتقل کرده و آنگاه درصد تحقق و اجرای برنامه ها اندازه گیری می کنیم و ابزاری برای کنترل استراتژی میباشد و نتیجه آن بازخوردهای استراتژیک می باشد.

ولی در ابتدای بیان این تئوری ومطرح کردن مدل کارت امتیاز متوازن بیشترین تمرکز بر روی واحد مالی بود و از منظر مالی به برنامه ها و استراتژی های یک سازمان نگاه می شد ولی با گذشت زمان وتنوع سازمانهای مختلف و دربوته آزمایش قرار گرفتن مدل فوق نقاط ضعف آن به تدریج مرتفع گردید و درنهایت کاپلان و نورتن اعلام کردند برای انجام یک ارزیابی از عملکرد میبایست این عملکرد از چهار منظر مورد ارزیابی قرار گیرد.